مطالعه‌ی زنبورعسل از نظر حشره شناسی

رده‌بندی و زنبور عسل

زنبور عسل جزو شاخه‌ی بند پايان و از رده حشرات و زير رده بالداران و گروه حشرات با دگرديسی کامل وراسته يا رديف بال غشاييان وبالا خانواده Apoidea و خانواده يا تيره Apididae وجنس زنبور Apis است. لينه، طبيعی دان سوئدی برای اولين بار برای تقسيم بندی حيوانات از دو نام استفاده کرد. نام اول نمايانگر نوع ونام دوم نژاد حيوان را مشخص می سازد. ازروی اين تقسيم بندی تمامی انواع زنبوران عسلی که از لحاظ فيزيولوژيکی و تشريحی مانند يکديگرند به نام Apis يا تيره ناميده می شوند و هر اسمی بعداز Apis بيايد، نوع زنبورعسل را روشن میکند. درميان انواع مختلف زنبوران عسل دنيا در حال حاضر چهار نوع آن دارای ارزش اقتصادی هستند که عبارتند از: 

1. زنبورعسل درشت
2.زنبورعسل ريز
3.زنبورعسل هندی
4.زنبورعسل معمولی 

١ــ زنبور عسل درشت: اين نوع زنبور در هندوستان، پاکستان جنوبی و سيلان زندگی میکند و بزرگترين زنبورعسلی است که تاکنون شناخته شده است. اين زنبور به حالت وحشی زندگی کرده ودر زير شاخه های درخت و يا صخره‌ها يک شان بزرگ عسل درست میکند که عسل آن حدود 50کيلو است. زنبورعسل درشت فقط در هوای آزاد قادر به زندگی بوده و تمايل زيادی به مهاجرت از خود نشان میدهد.

٢ــ زنبورعسل ريز: در ایران با نام رنبور عسل وحشی جنوب نیز شناخته می شود، از همه زنبورها کوچکتر بوده تنها يک شان در زير شاخه های درخت و شکاف صخره ها  درست میکند، اين زنبور به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ايران از استان فارس ، خوزستان تا چابهار زندگی میکند. ميزان توليد عسل آن بسيار اندک است. در زیر تصویر زنبور عسل ریز وحشی را مشاهده می کنید.

 همچنین می توانید مطالعه کنید: تفاوت عسل وحشی با عسل طبیعی

٣ــ زنبور عسل هندی: جثه اين گونه زنبور حد واسط زنبور عسل معمولی و زنبور ريز است. درهندوستان، پاکستان،چين و ژاپن و قسمتی از افغانستان وجود داشته از نظر شان سازی شباهت کاری با زنبورعسل معمولی دارد و چند شان موازی هم درست میکند. اين نژاد قابليت پرورش در کندو رادارد و دارای نژادهای مختلفی است، توليد عسل آن  نسبتا خوب و ارزش اقتصادی محلی دارد. 

٤ــ زنبور عسل معمولی: در حال حاضر غير از مناطق قطبی در تمام نقاط دنيا پخش شدهاست. محل زندگی اوليه اين نوع زنبوران دنيای قديم يعنی خاورميانه و بعدها به کشورهای اروپايیانتقال يافته است. به علت بهره فراوان ودرعين حال سهولت پرورش بيشتر از انواع ديگر مورد توجه جهانيان واقع شده است.

 
زنبور عسل معمولی يعنی نوع mellifera.A دارای نژادهای زيادی است که در ميان آنها چهار نژاد معروف به شرح زير قابل ذکرند.

الف) نژاد کارنيولان يا زنبور عسل خاکستری
اصل اين نژاد از نواحی جنوبی سلسله جبال آلپ، در اتريش و شمال جزيره بالکان است. اين زنبورها در نتيجه اصلاح نژاد و به گزينی بسيار آرام بوده و به ندرت نيش میزنند. خاصيت خوب آنها اين است که در اوايل بهار قدرت رشد زيادی دارند. رنگ اين نژاد خاکستری تيره با موهای انبوه خاکستری متمايل به قهوهای پوشيده شده است. روی نيم حلقه ٢ و ٣ پشتی شکم اغلب خالهای کوچک قهوهای رنگ ديده میشود. اين نژاد تمايل زيادی به بچه کندو نداشته درعوض محصول آنزياد است. مصرف غذای زمستانی آن نيز کم است. ازبزرگترين محسنات اين نژاد داشتن ذخيره غذايی کافیدر فصول مختلف سال است.

ب) نژاد ايتاليايی
اين نژاد در ايتاليا پرورش يافته و  بعدا به آلمان و آمريکا نيز برده شده وامروزه در تمام دنيا به‌خصوص در ايتاليا و آمريکا به سرعت پيشرفت کرده است. شکم زنبوران اين نژاد باريک و خرطوم آنهاً نسبتا طويل است اين نژاد خيلی آرام بوده و تمايل زيادبه ازدياد تخم دارد. توسعه بهاری کندو به موقع و خيلیبا سرعت انجام میگيرد. تمايل کمی به بچه کندو دارد. نگهداری زمستانی بايد با کندوهای قوی که دارای غذای کافی هستند، صورت گيرد.

ج) زنبور عسل قفقازی

اين نژاد از دره قفقاز مرکزی است و رنگ بدن آن تيره تر از نژاد کارنيولان است و دارای خرطوم نسبتا طويلی بوده، زنبورهای اين نژاد آرام، قدرت توليد مثل نسبتازياد، و قدرت بچه دهی آن نسبتا ضعيف است، به علت دارا بودن خصوصيات جالب توجه از نظر زنبورداری در اصلاح نژاد و دو رگ گيری اهميت بسيار دارد. 

د) زنبورعسل سياه
اين نژاد در تمام قسمتهای شمال اروپا و غرب کوههای آلپ تا روسيه مرکزی مشاهده میشود. امروزه در بعضی از ممالک مانند اسپانيا، فرانسه ولهستان و روسيه نگهداری میشود. خرطوم در اين نژاد کوچک بوده به طوری که از گل شبدر قرمز نمیتواند استفاده کند. رشد جمعيت اين نوع در بهار به کندی صورت گرفته و تمايل زيادی به بچه دادن ندارد. نيش زياد میزند و اين عيب بزرگی برای آن است امروزه پرورش اين نژاد در زنبورداری مدرن توسعه نيافته و به وسيله نژادهای ديگر جانشين میشوند.

نژاد ايرانی

يکی از نژادهای نوع زنبورعسل معمولی است و چون در طول ساليان متمادی خود را با شرايط محيطی ايران سازگار کرده است، در مقايسه با نژادهای اصلاح شده خارجی از نظر سازگاری دارای بهترين امتياز هستند و متأسفانه تاکنون از نظر اصلاح نژاد و به گزينی اقدامی در اين نژاد صورت نگرفته است.

هرگونه کپی برداری از متن و تصاویر برای مقاصد تجاری ممنوع و حرام است و بدون شک تحت پیگیری قانونی قرار خواهد گرفت.

مدیریت زنبورداری برادران معصومی قشقایی